Overdag merken we lichte tandpijn vaak niet door werk of dagelijkse drukte. Maar ’s nachts, wanneer we ons in bed neerleggen, kan dezelfde pijn plots ondraaglijk worden. De belangrijkste oorzaken zijn:
Toegenomen Bloedcirculatie
In liggende positie stroomt er meer bloed naar het hoofd- en tandgebied. Dit verhoogt de druk in ontstoken weefsels. Als gevolg worden de tandzenuwen meer geprikkeld en neemt de pijn toe.
Meer Stilte en Aandacht
Overdag verminderen externe prikkels en activiteiten de pijnperceptie. ’s Nachts, in stilte, richt de hersenen zich meer op de pijn. Dit kan ervoor zorgen dat de pijn intenser wordt ervaren.
Daling van het Cortisolhormoon
Cortisol is het natuurlijke ontstekingsremmende hormoon van het lichaam. Overdag is het hoog, ’s nachts laag. Een daling van cortisol betekent minder weerstand tegen pijn in ontstoken gebieden.
Ligpositie en Druk
Wanneer het hoofd ’s nachts horizontaal ligt, vullen de bloedvaten rond de tanden zich en kan dit bonzende pijn veroorzaken. Half rechtop liggen kan de pijn iets verlichten.
Lichaamstemperatuur en Zenuwsensitiviteit
’s Nachts stijgt de lichaamstemperatuur. De verhoogde temperatuur versnelt de stofwisseling in ontstoken gebieden, waardoor zenuwuiteinden gevoeliger worden. Dit versterkt de pijn.
Psychologische Invloed en Angst
Wanneer pijn ’s nachts begint, neemt de angst toe: “Hoe houd ik het tot de ochtend vol?” Stress en angst versterken de pijnperceptie in de hersenen.
Belangrijkste Oorzaken van Nachtelijke Tandpijn
1. Tandbederf (Caries)
Tandbederf kan in een vroeg stadium onopgemerkt blijven. Als het echter de pulpa (tandzenuw) bereikt, kan vooral ’s nachts bonzende pijn optreden. Onbehandeld kan wortelkanaalbehandeling nodig zijn.
2. Tandvleesproblemen (Gingivitis en Parodontitis)
Ontstekingen van het tandvlees beïnvloeden de omliggende weefsels. In gevorderde gevallen ontstaan ontstekingshaarden bij de wortel van de tand. Dit kan ’s nachts pijn veroorzaken en zelfs tandverlies.
3. Abces
Een van de ernstigste oorzaken. Ontsteking bij de wortelpunt veroorzaakt een abces. Symptomen:
- Ernstige bonzende pijn
- Zwelling van de wang
- Koorts en vermoeidheid
- Onbehandeld kan de infectie zich naar het bloed verspreiden, wat levensgevaarlijk kan zijn.
4. Tandenknarsen (Bruxisme)
Onbewust tandenknarsen ’s nachts belast de kaakspieren en veroorzaakt tandgevoeligheid. Ochtendhoofdpijn is een typisch teken van bruxisme.
5. Sinusgerelateerde Pijn
Ontsteking in de sinussen kan soms uitstralen naar de bovenste kiezen. De patiënt denkt “mijn tand doet pijn”, maar de oorzaak is sinusitis. Vooral liggend wordt de pijn merkbaar.
Tijdelijke Thuisoplossingen voor Nachtelijke Tandpijn
Onthoud: deze methoden bieden tijdelijke verlichting. De oorzaak moet door een tandarts behandeld worden.
1. Gorgelen met Lauw Zoutwater
- Heeft antiseptische werking.
- Vermindert zwelling van het tandvlees.
- Makkelijk te bereiden: 1 glas lauw water met een halve theelepel zout.
2. Koude Kompres
- 15 minuten ijs op de wang vernauwt de bloedvaten en verlicht pijn.
- Leg het ijs niet direct op de huid, wikkel in een dunne doek.
3. Gebruik van Pijnstillers
- Paracetamol en ibuprofen zijn het meest gebruikt.
- Aspirine mag niet op de tand worden aangebracht; dit kan het tandvlees beschadigen.
4. Verander de Ligpositie
- Houd het hoofd met meerdere kussens hoger.
- Dit vermindert de bloeddruk en verlicht bonzende pijn.
5. Natuurlijke Ondersteuning: Kruidnagelolie
- Het eugenol in kruidnagel werkt plaatselijk verdovend.
- Druppel 1 druppel op een watje, breng zachtjes aan rondom de tand, niet direct op de tand.
6. Lauwe Theekompressen
- Speciaal zwarte theezakjes, door de aanwezige tannines verminderen ontsteking.
- Doop het zakje in lauwwarm water en leg enkele minuten op de pijnlijke tand.
7. Munt of Knoflook
- Muntblaadjes geven verkoelend effect.
- Gemalen knoflook werkt antibacterieel, maar mag niet direct op het tandvlees worden aangebracht.
Wanneer U Meteen een Tandarts Moet Raadplegen
Zoutwater, koude kompressen of kruidnagelolie bieden tijdelijke verlichting. Sommige situaties vereisen directe tandheelkundige interventie om ernstige gezondheidsrisico’s te voorkomen.
Ernstige en Langdurige Pijn
- Pijn duurt langer dan 2 dagen
- Vermindert niet met pijnstillers
- Kan duiden op ontsteking of necrose van de pulpa. Wortelkanaalbehandeling kan nodig zijn.
Zwelling van Wang of Tandvlees
- Bonzende pijn gaat samen met zwelling
- Zwelling neemt toe
- Duidt op een abces. Onbehandeld kan de infectie zich naar het bloed verspreiden.
Koorts, Vermoeidheid en Vergrote Lymfeklieren
- Nachtelijk zweten
- Vergrote lymfeklieren in de nek
- Duidt op systemische infectie van tandheelkundige oorsprong. Snelle behandeling is cruciaal.
Moeilijkheden bij Slikken of Ademen
- Kan voorkomen bij onderkaakabcessen
- Infectie kan de luchtweg blokkeren
- Levensgevaarlijk → onmiddellijke spoedeisende hulp nodig
Gebroken Tand of Trauma
- Door val, ongeluk of hard voedsel
- Tand verkleurt plots donker
- Snelle behandeling nodig om zenuwschade te voorkomen.
Gevorderd Tandbederf en Vullingproblemen
- Vulling is losgekomen
- Caries heeft de pulpa bereikt
- Pijn wordt erger en wordt ’s nachts ondraaglijk. Behandeling is noodzakelijk.
Bloedingen en Tandvleesproblemen
- Spontane bloedingen van het tandvlees
- Ophoping van pus in tandvlees
- Kenmerk van progressieve aandoeningen zoals parodontitis. Kan tot tandverlies leiden.
Ernstige Pijn na Tandextractie of Operatie
- Normaal lichte pijn 1–2 dagen na extractie
- Ernstige, bonzende pijn kan duiden op “droog alveolus”. Tandarts moet ingrijpen.
Tips van Experts om Nachtelijke Tandpijn te Voorkomen
- Regelmatig poetsen: 2 keer per dag, minstens 2 minuten.
- Fluoridetandpasta: Vermindert risico op cariës.
- Tandenstokers of waterflosser: Essentieel voor reiniging tussen de tanden.
- Regelmatige controles: Tandartsbezoek om de 6 maanden.
- Nachtplaatje: Bescherming tegen bruxisme.
- Dieet: Vermijd vooral ’s nachts suikerhoudend voedsel.
FAQ – Veelgestelde Vragen
Verdwijnt nachtelijke tandpijn vanzelf tot de ochtend?
Nee. Vaak verlicht het tijdelijk, maar de pijn blijft tot de oorzaak is behandeld.
Is het gebruik van antibiotica correct?
Nee. Alleen op recept van de tandarts gebruiken. Onjuist gebruik kan resistentie veroorzaken.
Is kruidnagelolie een definitieve oplossing?
Nee. Het biedt slechts tijdelijke verlichting, geen blijvende oplossing.
Kunnen pijnstillers langdurig worden gebruikt?
Nee. Langdurig gebruik kan schade aan maag en nieren veroorzaken.
Moet ik bij nachtelijke tandpijn naar de spoedeisende hulp?
Bij ernstige pijn en zwelling, ja. Maar de echte oplossing is een bezoek aan de tandarts.
