Diş taşı temizliği, sağlıklı bir ağız ve estetik bir gülümseme için en önemli diş hekimliği uygulamalarından biridir. Günlük diş fırçalama ve diş ipi kullanımıyla bile tam olarak önlenemeyen plak birikimleri zamanla sertleşir ve diş taşı haline gelir. Bu durum hem diş eti sağlığını tehdit eder hem de kötü nefes ve estetik sorunlara yol açar. Peki diş taşı nasıl oluşur, hangi belirtilerle kendini gösterir ve diş taşı temizliği nasıl yapılır?
Bu yazıda, diş taşı temizliğinin tüm aşamalarını, kullanılan yöntemleri, işlem sonrası dikkat edilmesi gereken noktaları ve sıkça sorulan soruları kapsamlı şekilde ele alacağız.
Diş Taşı Nedir?
Diş taşı (tartar, kalkülüs), diş yüzeylerinde ve diş etine yakın bölgelerde plakların sertleşmesiyle oluşan mineralize yapılardır. Plak, ağızdaki bakteriler, yiyecek artıkları ve tükürük birleşiminden meydana gelir. Düzenli temizlenmeyen plak, tükürükteki kalsiyum ve fosfat mineralleriyle birleşerek diş taşına dönüşür.
Önemli Not: Diş taşı yalnızca estetik bir sorun değildir; aynı zamanda diş eti iltihabı (gingivitis) ve periodontitis gibi ciddi hastalıklara da zemin hazırlar.
Diş Taşının Belirtileri Nelerdir?
Diş taşı oluşumu genellikle yavaş gelişir, ancak aşağıdaki belirtiler fark edildiğinde diş hekimine başvurmak gerekir:
- Diş etlerinde kızarıklık ve şişlik
- Diş fırçalarken veya diş ipi kullanırken kanama
- Ağız kokusu (halitozis)
- Diş yüzeyinde pütürlü ve sert tabaka hissi
- Dişlerde estetik bozukluk ve sararma
Diş Taşı Temizliği Neden Önemlidir?
Diş taşı temizliği sadece estetik bir işlem değildir; ağız sağlığını doğrudan etkiler. İşte başlıca faydaları:
- Diş eti hastalıklarını önler: Gingivitis ve periodontitis riskini azaltır.
- Ağız kokusunu giderir: Bakteri üremesini engeller.
- Dişlerin doğal rengini korur: Sarımsı görüntüyü yok eder.
- Diş kayıplarını önler: İlerleyen diş eti hastalıklarının yol açtığı diş kayıplarını engeller.
- Ağız hijyenini artırır: Fırçalama ve diş ipi daha etkili hale gelir.
1. Ön Muayene ve Hazırlık
- Diş hekimi, ağız içini detaylı şekilde inceler. Diş taşı miktarı, diş etlerindeki iltihap, olası diş eti çekilmeleri ve diş kaybı riski kontrol edilir.
- Bazı durumlarda panoramik röntgen (2D) veya 3D dental tomografi (CBCT) istenebilir. Bu, taşların diş eti altına ilerleyip ilerlemediğini anlamak için kullanılır.
- İşlem başlamadan önce hasta rahatlatılır. Hassas diş etleri olanlarda lokal anestezi yapılabilir, ancak genellikle gerekmez.
2. Ultrasonik Cihazla Temizlik (Scaler Kullanımı)
- Ana aşama ultrasonik scaler cihazıdır. Bu cihaz, yüksek frekansta titreşimler yayarak diş taşını kırar ve aynı anda su püskürterek parçaları uzaklaştırır.
- Su püskürtme sistemi sayesinde diş yüzeyi sürekli soğutulur ve işlem sırasında ısı artışı engellenir.
- Hasta genellikle “tıngırtı” sesleri duyar ve dişlerde titreşim hisseder. Acı verici bir işlem değildir, sadece hafif rahatsızlık yaratabilir.
- Dişlerin hem diş eti üstü hem de diş eti altı bölgeleri temizlenir.
3. Manuel Küretleme (İnce Temizlik)
- Ultrasonik cihaz tüm taşları temizleyemeyebilir. Özellikle diş aralarında veya diş eti altındaki küçük bölgelerde kalıntılar kalabilir.
- Bu noktada diş hekimi küret adı verilen ince el aletlerini kullanır.
- Küretler, diş yüzeyine zarar vermeden kalan diş taşı parçalarını kazır.
- Bu aşama, işlem sonrası diş yüzeyinin tamamen pürüzsüz olmasını sağlar.
4. Polisaj (Diş Cilasının Yapılması)
Diş taşlarının tamamen temizlenmesinden sonra sıra polisaj işlemine gelir.
Özel döner fırçalar veya lastik başlıklar kullanılır.
Bu başlıklara florürlü parlatma macunu sürülür ve diş yüzeyleri cilalanır.
Cilalama sayesinde:
- Dişler daha parlak ve pürüzsüz görünür.
- Bakteri ve plakların tekrar tutunması zorlaşır.
- Dişler daha beyaz bir görünüme kavuşur.
5. Florür Uygulaması (Opsiyonel)
- Özellikle çürük riski yüksek hastalarda, hekim işlem sonunda florür jel veya vernik uygular.
- Florür, diş minesini güçlendirir ve çürük oluşumunu engeller.
- Bu uygulama genellikle birkaç dakika sürer ve işlem sonrası bir süre yemek yenmez.
6. Hasta Bilgilendirmesi ve Öneriler
Diş hekimi işlem bittikten sonra hastaya özel önerilerde bulunur:
- Düzenli diş fırçalama (günde 2 kez, 2 dakika)
- Diş ipi veya ara yüz fırçası kullanımı
- Antiseptik gargara (özellikle diş eti problemi olanlarda)
- Kahve, çay, sigara gibi diş taşını hızla artıran alışkanlıkların azaltılması
İşlem Ne Kadar Sürer?
- Diş taşı miktarına göre değişir.
- Ortalama 20 – 40 dakika arasında tamamlanır.
- Çok yoğun diş taşı olanlarda seans 2’ye bölünebilir (örneğin alt çene ve üst çene ayrı günlerde yapılabilir).
İşlem Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Diş taşı temizliği sonrası dişlerde ve diş etlerinde hafif hassasiyet normaldir. Bu durum birkaç gün içinde geçer. İşlemden sonra dikkat edilmesi gerekenler:
- İlk 24 saat aşırı sıcak-soğuk yiyeceklerden kaçının.
- Sert kabuklu yiyecekler (fındık, çekirdek vb.) tüketmeyin.
- Düzenli fırçalama ve diş ipi kullanımına devam edin.
- Antiseptik gargara kullanarak bakteri oluşumunu azaltın.
- Sigara ve kahve tüketimini sınırlayın.
Diş Taşı Temizliği Kaç Ayda Bir Yapılmalı?
Genellikle 6 ayda bir diş hekimi kontrolü ve diş taşı temizliği önerilir. Ancak:
- Sigara kullananlarda
- Ağız hijyeni düşük olanlarda
- Diş eti hastalığı geçmişi olanlarda
daha sık temizlik gerekebilir.
Diş Taşı Temizliği Zararlı mı?
En sık sorulan sorulardan biri de budur. Diş taşı temizliği diş minesine zarar vermez. Aksine, diş etlerini ve dişleri koruyan bir işlemdir. Düzenli yapılmadığında diş kayıplarına yol açabilecek periodontitis riski artar.
Evde Diş Taşı Temizliği Mümkün mü?
İnternette satılan bazı “diş taşı temizleme kitleri” bulunsa da evde diş taşı temizliği önerilmez. Bu kitlerin yanlış kullanımı diş minesine ve diş etine zarar verebilir. Evde yapılabilecek en etkili yöntem:
- Düzenli diş fırçalama
- Diş ipi kullanımı
- Ağız gargaraları
- Şekerli gıdalardan kaçınmak
Ancak bunlar sadece plak oluşumunu azaltır, oluşmuş diş taşlarını yok etmez.
Sıkça Sorulan Sorular
Diş taşı temizliği acıtır mı?
Genellikle acı vermez, çünkü ultrasonik cihaz titreşimlerle çalışır ve diş minesine zarar vermez. Ancak diş eti iltihabı olanlarda ya da uzun süredir temizlik yapılmayan kişilerde, diş etleri hassas olabilir. Bu durumda hafif sızlama ve kanama görülebilir.
- Eğer ağrı eşiğiniz düşükse, diş hekiminiz lokal anestezi uygulayabilir.
- İşlemden sonra birkaç gün süren hassasiyet normaldir ve zamanla geçer.
Diş taşı temizliği sonrası dişler sallanır mı?
Diş taşları diş etlerine baskı yaparak sahte bir tutuculuk hissi yaratır. Temizlik sonrası bu baskı ortadan kalktığı için dişlerde hafif sallanma hissi olabilir. Ancak bu, dişlerin zayıflaması değil, aksine sağlıklı hale gelmesidir.
- Eğer ileri seviyede periodontitis (ileri diş eti hastalığı) varsa, dişlerde zaten kemik kaybı vardır ve sallanma belirginleşebilir. Bu durumda hekiminiz ek tedavi (küretaj veya cerrahi) önerebilir.
Diş taşı temizliği diş minesine zarar verir mi?
Hayır, profesyonel cihazlar ve doğru teknikle yapılan diş taşı temizliği diş minesine zarar vermez.
- Ultrasonik cihazlar sadece taşları hedef alır.
- Aksine, diş yüzeyleri pürüzsüz hale gelir ve plak birikimi zorlaşır. Zarar veren durumlar ancak evde yanlış yöntemlerle yapılan sert kazımalar olabilir.
Diş taşı temizliği ne kadar sürer?
- Ortalama 20 – 40 dakika arasında sürer.
- Eğer diş taşı çok yoğunsa veya diş eti altına ilerlemişse işlem süresi uzayabilir.
- Bazı ileri vakalarda temizlik birkaç seansa bölünebilir.
Diş taşı temizliği ne sıklıkla yapılmalı?
Genel olarak 6 ayda bir diş taşı temizliği önerilir. Ancak:
- Sigara içenlerde,
- Kahve-çay tüketimi fazla olanlarda,
- Diş eti hastalığı geçmişi olanlarda,
- Ortodontik tedavi görenlerde
daha sık (3-4 ayda bir) kontrol gerekebilir.
